دندریتیک سل ها

سلول هایی هستند که زوائد دندریتی دارند و می­توانند آنتی ژن را به صورت پپتیدهای خطی به لنفوسیت های T بدن عرضه کنند.

چند عملکرد مهم دندریتیک سل ها:

1) برداشت آنتی ژن 

2) پردازش آن  

3) عرضه آن به T cell ها

 این سلول ها سلول هایی متحرک هستند و از محل ورود آنتی ژن آن را برمی­دارند و در جریان مهاجرت خود فعال می­شوند و در گره‌های لنفاوی و طحال ، آنتی ژن را به لنفوسیت های T عرضه می­کنند.

2 دسته مهم از دندریتیک سل ها :

1) conventional DC : سلول های عرضه کننده آنتی ژن به T cellها

2) Plasmacytoid DC : سلول های ضد ویروس که منبع خوبی از اینترفرون های نوع 1 (آلفا و بتا) اند. (پاسخ دهنده اصلی به عفونت‌های ویروسی)

 

∞                   دندریتیک‌سل ها نیز می­توانند با ترشح سایتوکاین پاسخ ایمنی Adaptive موثر را شکل دهند. 

یعنی دندریتیک سل وقتی آنتی ژن را برداشت، با توجه به نوع سایتوکاینی که تولید می‌کند، و با توجه به آنتی ژنی که با آن برخورد کرده است؛ می‌­تواند باعث شود که سلول‌های T_H به نوع 1 و نوع2 و نوع 17 تمایز پیدا کند. (در واقع دندریتیک‌سل ها می توانند سلول‌های مفیدتر و موثرتر را برای انجام اعمال دفاعی هدایت کنند.)

4) NK Cells : سلول‌های NK یکی از مهم‌ترین خطوط دفاعی علیه ویروس‌ها بوده و در دفاع برابر سلو‌ل‌های سرطانی و تغییر شکل یافته نقش دارند و پیام‌های کلیدی جهت فعال شدن سایر سلول‌ها را نیز فراهم می‌کنند .سلول هایی که جزو سیستم ایمنی ذاتی محسوب می­شوند و از رده لنفوییدی اند و شبیه لنفوسیت ها اند (پیش ساز مشترک با لنفوسیت‌ها) .

* از مهم ترین Marker های سطحی آن CD56 می­باشدکه همه NK cells دارند ، همچنین CD16 ها که فقط روی سطح اکثر NK cells گردش خون هست البته همه NK Cellها آن ها را ندارند.

* CD3 مارکر اصلی T Cellها می­باشد  و در همه‌ی آن‌ها وجود دارد (T helper : CD3+4+) و NK Cell ها آن را ندارند. (CD3-هستند.) و برای تشخیص آن‌ها آنتی بادی ضد CD3 آن ها را رنگ می­کنند.

عملکرد NK Cellها : 1) سلول های آلوده را (چه سلول های آلوده میکروبی و چه سلول های تحت استرس) شناسایی کرده و آن ها را به طور مستقیم می­کشند. به همین جهت Natural killer هستند.

2) ترشح سایتوکاین : اینترفرون گاما توسط سلول های TH₁ و NK Cells ترشح می­شود که این این اینتروفرون بر روی ماکروفاژ اثر گذاشته و خاصیت میکروب کشی ماکروفاژ را تحریک می­کند.

* ماکروفاژ با ساخت IL-12 باعث فعال شدن NK Cellها می­شود و این سلول‌ها نیز سلول هدف خود را با فرآیند اگزوسیتوز از بین می­برند و محتویات خود را روی سلول های آلوده یا دچار استرس آزاد می­کند.پس بین ماکروفاژ و NK cell ها میان کنش وجود دارد و به صورت فیدبکب همدیگر را تقویت میکنند.

  توجه شود که NK cells فاگوسیتوز نمی‌کنند بلکه با اگزوسیتوز میکشند یعنی محویات خود را روی سلول آلوده آزاد میکنند. نحوه شناسایی سلول های آسیب دیده توسط NK سل ها به این صورت است که در سلول های آلوده، بیان MHC I کم می شود. اگر بر اثر عاملی، MHC I بر روی سطح سلول کم شود، مورد شناسایی هوشمندانه NK Cell ها قرار می­گیرد.

3) NK Cellها دو ترکیب اصلی در گرانول‌های خود دارند که آن‌ها را آزاد می­کند به نام های 1) پرفورین که غشای سلولی را سوراخ می­کند و 2) گرانزیم ها که آنزیم هایی هستند که باعث آپاپتوز یا مرگ سلول هدف می­شود.

سلول هایی که به سمت توموری شدن پیش می روند و سلول های آلوده به ویروس، در اکثر اوقات بیان MHC I آنان نیز کم می شود، زیرا تومور و سلول آلوده می­خواهد از شناخته شدن توسط سلول های T کشنده فرار بکند ← توسط NK Cell ها شناسایی می­شوند.

NK Cell ها دو نوع رسپتور بر سطوح خود دارند:

1. رسپتورهای  Activating

2. رسپتورهای Inhibitory (مهاری)

رسپتورهای  Inhibitory ← اگر MHC I در سطوح سلولی بالا باشد، توسط این رسپتور شناسایی شده و NK Cell ها فعال نمی شوند.

رسپتورهای Activating ← اگر آلودگی سلولی یا تومور داشته باشیم، گیرنده های Activating تحریک شده و سلول فعال می شود.

در حالت عادی، یک سلول سالم، MHC I بر سطح سلول، گیرنده های Inhibitory را فعال کرده و باعث مهار NK Cell ها می شود؛ اما اگر آسیب ببیند ← MHC I بر سطح سلول نباشد یا MHC 1 باشد و لیگاندهای Activating(تعدادی لیگاند روی سطح سلول استرس دیده ظاهر می شود که نشان دهنده نوع استرس یا ویروس وارد شده به سلول است.) بر سطح سلول بیشتر باشد، NK Cell فعال می شود.

Balance و درگیرشدن این دو رسپتور (کدام بیشتر تحریک می‌شود‌؟!) برای ما تعیین کننده نتیجه است.

مارکرهای NK Cell CD16 در فرآیندی به نام Antibody Dependent Cell-mediated Cytotoxicity (ADCC) شرکت می کنند. که   به آنتی بادی نیز نیاز دارد و آنتی بادی های مورد نیاز IgG1 و IgG3 است. این دو آنتی بادی سلول هدف را می پوشانند. قسمت fab آنتی بادی سلول هدف را شناسایی می کند اما قسمت fc آزاد می ماند. CD16 یک رسپتور برای قسمت fc IgGهاست. وقتی سلول پوشیده شد قسمت fc با CD16 cells NK اتصال برقرار می کند، به هم نزدیک می‌شوند و اتصال متقاطع بین CDها رخ میدهد و NK cell فعال می‌شود و محتویات گرانول‌ها رو سطح سلول هدف آزاد می‌شود..

در این فرایند ما Cytotoxicity داریم که در آن سلول هدف از بین می رود اما با کمک آنتی بادی ها و درگیر شدن رسپتور CD16 که جزو رسپتورهای فعال کننده می­باشد. برای ایجاد پاسخ ایمنی باید fab آنتی بادی متصل به آنتی ژن مورد نظر شود تا بتواند قسمت fc آنتی بادی کار خود را انجام دهد، در غیر این صورت آنتی بادی غیرفعال است.

 تعدادی از سایتوکاین که در سیستم ایمنی ذاتی نقش دارند : IL-12 (از ماکروفاژ) و IL-15 که تقسیم و فعالیت NK cells را تغییر می دهند.[1]

التهاب: راه اصلی پاسخ گویی بدن به عفونت هاست. البته التهاب همیشه نشان دهنده عفونت نیست. عوامل التهاب زای دیگری نیز وجود دارند که در شرایط غیرعفونی ایجاد می شوند مثل خود ایمنی (التهاب داریم ولی عفونت خیر). التهاب می‌تواند به خاطر عفونت یا آسیب بافتی باشد.

التهاب به شکل زیر بروز می کند: تجمع لوکوسیت ها به همراه پروتئین های پلاسما و مایع یا آب در فضای خارج از خون.

انواع التهاب ها:

التهاب حاد: بلافاصله بعد از ایجاد آسیب یا عفونت بروز می کند در عرض چنددقیقه یا چند ساعت شروع می شود و معمولا چند روز طول می کشد.

التهاب مزمن: (Chronic) مراحل طولانی مدت ترالتهاب acute است، مثلا هنگامی که عفونت یا آسیب بافتی باقی می ماند و ریشه کن نمی شود باعث ایجاد التهاب مزمن می شود یا در بیماری خود ایمنی که آنتی ژن ایجاد کننده التهاب به طور طبیعی در بدن وجود دارد التهاب مزمن ایجاد می کند.

علائم التهاب: در محل آسیب آرتریول گشاد می شود در نتیجه خون رسانی به آن ناحیه بیشتر می شود، به دنبال آن چسبندگی لوکوسیت ها به غشای سلول‌های اندوتلیال (معمولاً در ناحیه‌ی ونولی بیشتر است) افزایش می یابد. گشاد شدن عروق باعث گرم شدن و قرمزی نیز می شود، همچنین باعث افزایش نفوذ پذیری کپیلاری و ونول می شود که باعث تجمع آب و پروتئین های پلاسما در آن ناحیه می شود که خود این عمل نیز ایجاد کننده درد و tenderness (درد به دنبال فشار در آن ناحیه) به دنبال تحریک اعصاب آن ناحیه است که در کل باعث ایجاد تورم می شود.

در مراحل اولیه ابتدا نوتروفیل ها و سپس مونوسیت ها از گردش خون خارج می شوند و برای خارج شدن نیاز به یکسری مولکول چسبان داریم که شامل دو دسته عمده هستند: 1. Selectin 2. Integrin

Selectin: پروتئین های باندشده با کربوهیدرات هستند که به صورت رسپتور روی غشا پلاسمایی وجود دارند. سه دسته selection داریم:              L-P-E selectin            E,P ← روی سطح سلول های اندوتلیال وجود دارند       و         (CD62L)L← روی سطح لوکوسیت ها وجود دارند.لیگاند آن ها sialomucin ها هستند روی سلول های اندوتلیال.

در مرحله اول، تنها سلکتینی که بصورت پیش ساخته وجود دارد P است (چون برای اولین بار در پلاکت ها یافت شدند به آن ها P گفته می شود اما در سلولهای اندوتلیال نیز وجود دارند). P در گرانول های سلول‌های اندوتلیال به صورت پیش ساخته وجود دارد، هنگامی که سلول فعال می شود P روی سطح سلول سنتز می‌شود. اگر التهاب ایجاد شود IL-1 و TNF باعث افزایش بروز Selectin E روی سطح سلول های آندوتلیال می شود. اما E به صورت پیش ساخته در سلول ها وجود ندارد.

---

1)       [1] سایتوکاین‌های ذکر شده در اسلاید طبق توصیه استاد : type I IFNs و α IFN  و IFN β احتمالا می‌توانند با افزایش بیان رسپتورهای IL-12، خاصیت کشندگی NK cells را بالا ببرند. 

2)       IL-12, IL-15 و type I IFNs تولید شده از ماکروفاژها در هنگام التهاب، NK cells را فعال می‌کنند.

3)       غلظت بالای IL-2 سبب تحریک فعال شدن NK cells می‌شود.

4)       IL-18 می‌تواند سبب تقویت فعالیت IL-12 شود.