لیمبیک
پیرامون هستهٔ مرکزی مغز چند ساختار هست که مجموعاً دستگاه کناری نام دارند (شکل سه لایهٔ متحدالمرکز مغز آدمی). این دستگاه روابط متقابلی با هیپوتالاموس دارد و به‌نظر می‌رسد در کنار هیپوتالاموس و ساقهٔ مغز نظارت‌هائی نیز بر رفتارهای غریزی داشته باشد. در جانورانی که دستگاه کناری آنها ابتدائی است (مانند ماهی‌‌ها و خزندگان)، تغذیه، حمله، گریز از خطر، جفت‌گیری و نظایر آن به‌صورت رفتارهای قالبی صورت می‌گیرد، اما دستگاه کناری در پستانداران احتمالاً بعضی الگوهای غریزی را بازداری می‌کند و درنتیجه جانور می‌تواند در برابر تغییرهای محیط، انعطاف‌پذیرتر و سازگارتر باشد.
دستگاه کناره‌ای، سیستم لیمبیک یا سامانهٔ عصبی احساسی، مجموعهٔ پیچیده‌ای از سازه‌های عصبی است که زیر مخ و در دو طرف نهنج (تالاموس) یافت می‌شود. دستگاه کناره‌ای مجموعه‌ای از ساختارهای مغزی است که در تمام پستانداران وجود دارد و در انجام عمل بویایی و فعالیت‌های دیگر مانند اَعمال خودفرمان و بروز هیجان و سایر رفتارها دخالت دارد.
این دستگاه عامل زندگی احساسی ما و فعالیت‌های مغزی، مانند یادگیری و شکل گرفتن خاطره‌ها می‌باشد. دستگاه کناره‌ای چرایی لذت بخش بودن برخی چیزها، مانند غذا خوردن، و علت برخی بیماری‌ها در اثر فشار روانی، همچون فشار خون بالا را توجیه می‌کند. همچنین این دستگاه تالاموس را به بخشهایی از مخ متصل می‌کند این دستگاه از دو سازهٔ اصلی و چند سازهٔ کوچک‌تر به شرح زیر پایه‌ریزی می‌شود:
- اسبک مغز (هیپوکمپوس)
- بادامه مغز (آمیگدل)
- نهنج (تالاموس)
- زیرنهنج (هیپوتالاموس)
- فورمیکس و پاراهیپوکمپوس
- شیارهای کمربندی مغز
بیماریهای شناخته شده زیادی وجود دارند که در اثر نارسایی دستگاه کناره‌ای ایجاد می‌شوند. نمونه‌هایی چند عبارت اند از:
-
جنون - مالیخولیا
- افسردگی
- لوب لیمبیک
- جیروس دنتیت
- هسته آمیگدال
- منطقه سپتال
نواحى مربوطه از دیانسفالون به قرار زیرند:
- هسته قدامى تالاموس
- هیپوتالاموس (به ویژه جسم مامیلارى)
- اپى تالاموس
- هسته هابنولار
- لوب لیمبیک خود شامل سه قسمت است:
- جیروس سینگولیت
- هیپوکامپ
- جیروس پاراهیپوکامپ
الله اکبر حرفش این بود همه موجودات زنده خوشحال میشن رله