موتاسیون ایمونولوژیکی ویروس ها

اما گاهی تغییرات به جای سیستم ایمنی در خود میکروب رخ می­دهد مثل موتاسیون، ولی این تغییرات میکروبی گسترده­تر از موتاسیونِ به­تنهایی هستند. انواع تغییراتی که در میکروب رخ میدهد:

1.      

 )Multiple antigenic variants تغییر در سطح گونه) 

یک میکروب به تنهایی تغییر نکند ولی کل خانواده­ی آن میکروب در طی زمان تغییر کند به­عنوان مثال پنوموکوک این­گونه است. در سطح پنوموکوک­ها کپسولی وجود دارد که در سطح این کپسول، آنتی­ژن­هایی قرار دارند. مشکل اینجاست که هر پنوموکوکی را از هرجایی بگیرید، ظاهر متفاوتی دارد (یعنی در روند تکامل، ظاهر خود را تغییر داده­اند.)اگر با یک پنوموکوک آلوده شویم علیه Ag آن در بدن Ab تولید میشود که سلول از طریق اپسونیزه کردن،فاگوسیت میشود.اما مدتی بعد که با یک پنوموکوک دیگر با Ag جدید رو به رو شویم،Ab قبلی موثر نخواهد بود.

ویروس سرماخوردگی هم اینگونه است. Rhinoviruses مهم­ترین عوامل گروه سرماخوردگی­اند. این ویروس­ها بسیار متنوع­اند و آنتی­ژن­های متفاوتی دارند، از این جهت علیه آن­ها نمی­توان واکسن تولید کرد.

2.      Antigenic shift/drift :

 وقتی رخ می­دهد که موتاسیون در خود عامل بیماری­زا اتفاق بیافتد که مشهورترین مثال آن HIV است.موتاسیون­های کوچک که باعث تغییرات کوچک در آنتی­ژن­های یک پاتوژن می­شوند، اصطلاحا به آن­ها Drift گفته می­شود که خیلی از ویروس­ها آن را شامل می­شوند، مانند ویروس آنفولانزا روی سطح ویروس آنفولانزا هم آگلوتینین وجود دارد ه گیرنده آن روی سطح سلول های تنفسی است،میکروب وارد سلول شده و عفونت ایجاد میکند.در بدن علیه هم آگلوتینین،آنتی بادی تولید میشود که باعث نوترالیزه کردن و مانع اتصال آن به سلول هدف میشود.ویروس برای مقابله با این عمل درژن مربوط به هم آگلوتینین موتاسیون های کوچک(drift )انجام میدهد با این کار شکل هم آگلوتینین عوض شده و آنتی بادی نمیتواند به ان متصل شود.  متاسفانه آنفولانزا یک کار دیگری هم انجام می­دهد که Shift نامیده می­شود. Shift به این معناست که اگر به عنوان­مثال ما دو ویروس آنفولانزا داشته باشیم که هرکدام برای یک موجود دیگر باشند، اما هردو یک سلول را آلوده کرده باشند، این دو می­توانند با یکدیکر ترگیب شده و یک موجود جدید با آنتی­ژن­های جدید ایجاد کنند و این بسیار خطرناک است و پاتوژنیسیتی بالایی دارد و گاهی باعث میشود کل گونه نسبت به آن حساس شوند، زیرا مقابله با آن دشوار است.شیفت آنتی ژن فقط در آنفولانزا وجود دارد. اما drift در بسیاری از سلول ها انجام میشوداین نگرانی در مورد انواع آنفولانزای خوکی،انسانی و پرندگان(avian ) وجود دارد.(اصل ویروس آنفولانزای  swine است اما میتواند سایر گونه هارا هم آلوده کند.)گاهی یک میزبان توسط دوتا از این ویوس ها آلوده میشوند که یک ویروس جدید chimeric تولید میشود که تا الان وجود نداشتته و اهمیت آن در این است که هیچ گونه ای نسبت به آن مقاوم نیست.بنابراین آنفولانزا از معدود ویروس هایی است که میتواند پاندمی ایجاد کند و اصطلاحا به آن   epidemiologists nightmare    گویند

1.      Genetic recombination (نوترکیبی در سطح DNA): میکروب تغییر میکند ولی موتاسیون رخ نمیدهد.

بیماری خواب: عامل ایجادکننده­ی آن تریپانوزوما می­باشد که وکتور آن نیز مگس تسه­تسه است. علائم آن نیز شامل درگیری دستگاه­عصبی­مرکزی، خواب­آلودگی شدید، کما و حتی مرگ می­شود(تریپونوزوما درشت است و فرصت نمیکند موتاسیون ایجاد کند چون چرخه زنگی طولانی دارد.). تریپانوزوم یک نقطه­ی بسیار حساس (پاشنه­ی آشیل) از جنس گلیکوپروتئین در سطح خود دارد که هدف آنتی­بادی قرار می­گیرد و سریع کشته می­شود (با فعال شدن کمپلمان). تریپانوزوم­ها برای این نقطه ضعفِ خود، یک راه­حل دارند، از این قرار است که برای این گلیکوپروتئین­هایی که در سطح خود دارند، تعداد زیادی ژن با نام VSG دارند که هر کدام با دیگری کمی متفاوت است و می­توانند هرموقع که یک گلیکوپروتئین ناکارآمد شد(آنتی بادی علیه ان تولید شد)،سریع آن را بردارد و ژن VSG دیگری را بیان کنند و مقاومت بیایند.لذا Ab قبلی کارآمد نیست و زمان میبرد تا Ab جدید تولید شود.این چرخه میتواند هزار بار تکرار شود.

 

2.      Antigenic variation during life cycle:

مثال دیگری که می­توانند برای خود مقاومت ایجاد کنند، پلاسمودیوم­ها می­باشند و از طریق چرخه­ی زندگی (پنهان شدن و دردسترس نبودن) این کار انجام می­دهند.به این صورت که اول اسپوروزوئیت اند و تا بدن علیه آن آنتی بادی تولید کند در کبد قایم میشوندوتا Tسل ها بیایند و سلول های آلودده را تخریب کنند،وارد جریان خون شده و چرخه زنگی خود را کامل میکنند.پس پلاسمودیوم هر روز اشکال Ag خود را عوض میکند.