گروه خونی ABO

ABO in Secretion: حدود 80% افراد جامعه به عنوان secretor هستند. یعنی در بزاق و سایر ترشحات بدن این افراد می‌تواند آنتی‌ژن A و B وجود داشته باشد، به همین خاطر پلیس جنایی از ته مانده سیگار می‌تواند گروه خونی فرد متهم یا مظنون را پیدا کند.

برای اینکه فرد Secretor باشد نیاز به 2 دسته ژن دارد، هم ژن Se و هم ژن H. اگر ژن Se را نداشته باشد و ژن H را نیز نداشته باشد دیگر به عنوان Secretor نیست.

آنتی بادی هایی که در سیستم گروه خونی ABO تولید می شوند به فرم natural آنتی‌بادی هستند که معمولا از کلاس IgM هستند. یعنی آنتی A یا آنتی B که در سرم افراد وجود دارد ]و ما از روش reverse برای تشخیص گروه خونی استفاده می کنیم[ از کلاس IgM است.

سوال: شخصی که گروه خونی A دارد چرا آنتی B تولید می­کند بدون اینکه به گروه خونی B، expose شود؟

ساختار آنتی‌ژن های ABO کربوهیدراتی است. این ساختار آنتی‌ژنی کربوهیدراتی در سطح خیلی از باکتری ها وجود دارد، مخصوصا باکتری هایی که فلورنرمال روده را تشکیل می­دهند. بنابراین نوزاد پس از تولد به محض اینکه شروع به تغذیه کند و سیستم گوارشی‌اش در معرض آنتی‌ژن ها قرار بگیرد، فلور روده‌اش شکل می گیرد.
 با شکل گیری فلور روده به دلیل تشابهی که بین سیستم ABO و آنتی‌ژن‌های سطح باکتری‌ها وجود دارد (cross reaction)، شخص می تواند علیه آنتی‌ژن هایی که ندارد شروع به ساختن آنتی‌بادی کند. پس معمولا این آنتی‌بادی ها بعد از 6 ماهگی تا 1 سالگی به تدریج شروع به تشکیل شدن می­کنند و معمولا تا سن 4-5 سالگی و نهایت 10 سالگی به اندازه افراد بالغ می­رسند. به این آنتی‌بادی‌هاisohemagglutinin  می‌گوییم که معمولا در افراد سالم وجود دارد که قابل اندازه‌گیری و ردیابی و تیتراسیون هستند.

افرادی که گروه خونی O دارندisohemagglutinin  ای که درست می کنند، عمدتا از کلاس IgG است.

آنتی‌بادی هایی که از کلاس IgM هستند در دمای اتاق عمل می­کنند. یعنی اگر آنتی‌بادی را روی RBC در دمای اتاق بریزیم واکنش صورت می­گیرد ولی آنتی‌بادی های کلاس IgG، آنتی‌بادی های‌گرم هستند یعنی برای انجام واکنش دما باید 37 درجه باشد.

سوال: IgG بودن آنتی‌بادی‌ها چه مشکلی ایجاد می‌کند؟

جواب: در هنگام بارداری خانم هایی که گروه خونی O دارند می تواند آنتی A و آنتی B از کلاس IgG تولید کنند. پس اگر جنینی داشته باشند که آنتی‌ژن A یا آنتی‌ژن B را داشته باشد، این IgG از جفت عبور می کند و در سرم جنین باعث اریتروبلاستوز جنینی شود. یعنی آنتی‌بادیIgG  با آنتی‌ژن جنین واکنش نشان می دهد، RBC ها لیز می‌شود و باعث کم‌خونی جنین می­شود. جنین بعد از تولد دچار زردی می­شود. دلیل زردی، ناسازگاری ABO بین مادر و جنین است. شدت بیماری زیاد نیست و با یک فتوتراپی با نور UV بعد از 3-4 روز به تدریج هموگلوبین نوزاد شروع به کاهش می­کند و زردی برطرف می­شود.

آنتی‌بادی افراد با گروه خونیO یک فنوتیپ ویژه‌ای دارد که خاصیت Anti A,B Activity دارد. یعنی هم با A سل و هم با B سل واکنش نشان می­دهد. قدرت این آنتی A و B که یک آنتی‌بادی ویژه در افراد گروه خونیO است، نسبت به آنتیA به علاوه آنتیB بیشتر است. (بیش از مجموع هر کدام جدا از هم)

معمولا این آنتی A و B ، natural نیست بلکه immune است. در واقع این افراد دچار یک class switching می شود و IgM آن­ها تبدیل به IgG می­شود.

گروه‌های خونی A و B ، subtype دارند یعنی همه­ی افرادی که گروه خونی A دارند، مثل هم نیستند. نوع آنتی‌ژن سطح RBC آن‌ها باهم متفاوت ‌است. تعداد زیادی subtype وجود دارد که نوع 2 آن از همه مهم‌تر است: A₁ و A₂. حدود 80% افرادی که گروه خونی A دارند A₁ هستند و حدود 20% A₂ هستند.
 تفاوت A₁ و A₂:

از نظر ساختاری این آنتی‌ژن ها تفاوت کمی دارند ولی تراکم آن ها با همدیگر متفاوت است. به عنوان مثال کسی که گروه خونی A₁ دارد تراکم آنتی‌ژن A در سطح RBC هایش خیلی زیاد است ولی کسی که گروه خونی A₂ دارد تراکم آنتی‌ژن ها کمتر است. مثلا اگر در سطح یک RBC از نوع A₁، حدود 2 میلیون سایت آنتی‌ژن A₁ وجود دارد برای A₂ حدود 500 هزار تا است.

این تراکم در  A₂باعث شده است که دیگر این آنتی‌ژن به صورت خطی نباشد به صورت شاخه شاخه باشد ولی در سطح A₂ به صورت خطی است. بنابراین اگر گروه خونی A₁ را به A₂ تزریق کنیم می تواند بر علیه conformation آنتی‌ژن A آنتی‌بادی بسازد و آنتی A تولید کند.

نحوه شناسایی A₁ از A₂: از یک لکتین گیاهی یا پروتئین گیاهی به نام Dolichos biflorus استفاده کنیم. گیاهی شبیه به لوبیا است که این پروتئین استخراج می­شود. اگر با RBC واکنش مثبت بدهد یعنی شخص A₁ است ولی اگر واکنش ندهد یعنی A₂ است.

تفاوت بین Subtypeهای آنتی‌ژن A و B بیشتر تفاوت quantitative و کمّی است.

گروه خونی Rh
ساختاری کاملا پروتئینی دارند. (برخلاف آنتی‌ژن های ABO که کربوهیدراتی هستند) (آنتی‌بادی گرم از نوع autoimmune از کلاس IgG)

* سیستم Rh 5 نوع آنتی‌ژن مختلف دارد با نامگذاری های مختلف که برخلاف ABO ، فقط در سطح RBC وجود دارد، و در سرم و مایعات و سایر سلول های بدن نیست.

* آنتی‌ژن آن از جنس پروتئین است که غشا RBC را 10 بار دور می­زند، این آنتی‌ژن یک آنتی‌ژن ساختاری برای RBC محسوب می­شود (باعث استحکام دیواره RBC)
5 نوع آنتی ژن Rh : Rho ( D ) - rh’ ( C ) - hr’ ( c ) - rh’’  ( E ) - hr’’ ( e )
* افرادی که Rh مثبت می­باشند آنتی‌ژن D را دارند. آنتی‌ژن D را روی RBC می­ریزیم، اگر واکنش داد و آگلوتینه شد یعنی خون فرد Rh مثبت است. 85% افراد RH مثبت می باشند. (آنتی‌ژن D را دارند)

تعیین ژنوتیپ توسط آنتی‌ژن C و آنتی‌ژن E صورت می گیرد، ولی تعیین Rh فقط توسط آنتی‌ژن D صورت می گیرد.

Fisher-race: در سطح هر کروموزوم سه لوکوس آنتی‌ژنی داریم: D و C (C بزرگ یا کوچک) و E (E بزرگ یا کوچک)

* آنتی‌ژن D یک آنتی‌ژن تک آللی است.

Weak D Phenotype: آنتی‌ژن D در سطح RBC موجود است اما مقدار آن کم می باشد و با روش معمولی ریختن آنتی‌ژن D روی RBC قابل تشخیص نیست. به طور اشتباه ممکن است فردی که فنوتیپ weak D دارد با فردی که D منفی است اشتباه گرفته شود به همین دلیل از روش های زیر استفاده می‌کنیم.

1- آنتی‌ژن D را روی RBC ریخته و به مدت نیم ساعت در داخل انکوباتور در دمای 37 درجه قرار می دهیم. (واکنش ضعیف تر در کلاس IgG)

2- آنتی‌ژن D را روی RBC ریخته و سپس روی سانتریفیوژ یک اسپین می‌کنیم. (یعنی دکمه را چند ثانیه نگه داشته تا بچرخد)

3- استفاده از فاز آنتی هیومن گلوبولین  (Anti-human globulin): در انکوباتور 37 قرار می‌گیرد و اگر واکنش + بود، weak D است.

چرا weak D در افراد بروز می­کند؟

1- افرادی که ژن Rh D دارند، معمولا مقدار کمی آنتی‌ژن D را دارند (این فنوتیپ بیشتر در سیاه‌پوستان مشاهده می شود و به مقدار کمی آنتی ژن Rh تولید می‌کنند.) و حتما برچسب Rh⁺ باید نوشته شود.

2- افرادی که روی ژنوتیپ خود، روی یک هاپلوتایپ D و روی هاپلوتایپ دیگر C (C بزرگ) باشد (به صورت ترنس) آنتی‌ژن C ممانعت فیزیکی روی D ایجاد می­کند، حالتی شبیه اینکه انگار روی D را می­پوشاند. در این حالت هرچه آنتی‌ژن D اضافه می­کنیم واکنشی نمی­دهد.

3- D mosaic : در کروموزمشان یک division اتفاق می­افتد و قطعه ای از D حذف می­شود. (آنتی‌ژن D ناقص باعث ایجاد فنوتیپ  weak D می­شود.)