اعصاب نخاعی
اعصاب نخاعی
در انسان 21 جفت عصب نخاعی وجود دارد. اعصاب نخاعی به ترتیب از گردن تا کمر قرار دارند و هر یک از آنها به قسمت خاصی از بدن مربوطند. این اعصاب به ترتیب شامل 8 زوج گردنی ، 12 زوج کمری ، 5 زوج خاجی و 1 زوج دنبالچهای است. هر عصب نخاعی پس از آن که از نخاع خارج شد به انشعاباتی تقسیم میشود و هر شاخه از آن به بخشی از بدن منتهی میگردد. اعصاب کمری و خاجی و دنبالچهای تقریبا به صورت عمودی از نخاع بیرون میآیند و یک دسته تارعصبی به نام دم اسب Cauda equine بوجود میآورند. ریشههای خلفی نخاع از تارهای عصبی حسی و ریشههای قدامی آن از تارهای عصبیی حرکتی تشکیل شده است و قطع شدن آنها به ترتیب باعث ایجاد بیحسی یا فلج در اندامهای وابسته میشود.
تعداد اعصاب نخاعی ۳۱ جفت است که از طناب نخاع منشعب میگردند که عبارتند از:
اعصاب گردنی هشت زوج
اعصاب سینهای دوازده زوج
پنج زوج کمری
پنج زوج خاجی
یک زوج دنبالچهای
ریشههای مربوط به اعصاب کمری و خاجی مسیری طولانی دارند و چون نحوه خروج آنها از نخاع به شکل دم اسب است، این ناحیه دم اسب (Cauda equina) نامیده میشود.
******************************************************************************
برای مشاهده مطلب نخاع بر روی لینک زیر کلیک کنید.
*****************************************************************************
ارتباط قطعات نخاع نسبت به سطوح مهرهای
به علت ارتباط نخاع با ۳۱ جفت عصب نخاعی، طناب نخاعی را به ۳۱ قطعه(سگمنت) تقسیم میکنند، اگرچه از بیرون به شکل قطعه یا سگمان نیست. یک قطعه نخاعی، استوانهای از طناب نخاعی است که یک عصب نخاعی به آن اتصال مییابد. با توجه به اینکه طول نخاع به طور متوسط حدود ۲۵ سانتی متر کمتر از طول ستون فقرات است، بنابراین قطعات نخاعی از سطح گردنی به طرف انتهاییترین قسمت نخاع در مقایسه با مهرههای همنام، یکسان نبوده و به تدریج از هم دورتر میگردند. به عنوان مثال قطعه اول نخاعی (C1)، در سطح مهره اول گردنی قرار میگیرد، درحالیکه قطعه اول خاجی (S1) در مجاورت مهره اول کمری است.
اعمال طناب نخاعی یا نخاع
طناب نخاعی قسمتی از دستگاه عصبی مرکزی است که در اعمال حسی و حرکتی نقش دارد. درک محرکهای حسی محیطی همچون گرما، سرما، فشار و... ازطریق انتقال این پیامها از ریشه حسی نخاع به مراکز بالاتر ادراکی در مغز صورت میگیرد. ازجمله اعمال مهم نخاع شوکی نقشی است که در عمل حرکتی دارد.
پیامهای حسی از مسیر ریشه حسی وارد نخاع میشوند. ورودیهای حسی با محرک قوی میتواند یک پاسخ رفلکسی حتی در سطح نخاعی ایجاد کند.
یک تحریک دردناک(مثلاً یک شی نوک تیز یا بسیار گرم)باعث یک پاسخ حرکتی به صورت دورکردن اندام از محرک آسیب رسان میگردد. پاسخ حرکتی از مسیر ریشه حرکتی عصب نخاعی صورت میگیرد.
هر نوع آسیب به مسیرهای عصبی حسی یا حرکتی در خارج از طناب نخاعی و یا در خود تنه نخاع باعث اختلال در عملکرد حسی یا حرکتی میگردد.
این اختلال با توجه به نوع و میزان آسیب از یک ضعف حسی-حرکتی تا عدم ادراک حس و فلج اندام متغیر است.