Talamiflorea

1)       راسته Ranales

در این راسته تخمدان ها به صورت پلی کارپوس هستند.

طبقه بندی بسی: طبقه بندی بر حسب چگونگی منشا گرفتن گیاهان از یکدیگر می باشد.

در طبقه بندی بِسی (که به آن کاکتوس بسی نیز گفته می­شود) راسته­ی رانال، اولین راسته ای است که به­وجود آمده است و سایر گیاهان از راسته Ranales (آلاله) بوجود آمده اند.

اولین خانواده در این راسته، خانواده Rununculaceae (خانواده آلاله) است.

v     خانواده Rununculaceae (خانواده آلاله)

در این خانواده گل­ها اغلب منظم هستند.

تعداد پرچم ها بسیار زیاد است که معمولا تعدادشان از دو برابر تعداد کاسبرگ­ها هم بیشتر است.

شکل مادگی در این خانواده بسیار مهم است. تعداد برچه ها در این خانواده بسیار زیاد و منفرد است و به شکل پلی کارپوس و آپوکارپوس هستند.

اکثر آن ها به صورت علفی هستند و برگ های آن به شکل حلقوی است و دور ساقه­ی آن گوشوارک ندارند و گل های متنوعی دارند.

گل آلاله (Rununculus)

در فصل بهار به صورت خودرو وجود دارد.

گلبرگ ها و کاسبرگ های آن به صورت پنج تایی است واکثرا گلبرگ ها به رنگ زرد هستند و شکل برگ های گیاهان این خانواده متنوع است.

Adonis (چشم خروس یا چشم قرقاول)

دانه­ی گیاه مثل چشم خروس قرمز رنگ است.

گیاهی علفی است و گلبرگ های آن رنگ متنوع (زرد، قرمز، نارنجی) دارند.

گیاهی با ارتفاع کم است و ارتفاع آن بین 10 تا 20 سانتی­متر است.

سرشاخه های هوایی گل­دار آن خاصیت دارویی دارد و در درمان نارسایی قلبی از آن استفاده می­شود. (ترکیبات آن باعث افزایش قدرت انقباض قلب می­شود.)

Nigella

معروف ترین گونه آن nigella sativa  (سیاه دانه) است.

گیاهی علفی است و انشعابات خیلی زیادی دارد.

قسمت مهم این گیاه دانه آن است که به رنگ سیاه است.

دارای خواص دارویی بسیار زیادی است.

گل های به رنگ های متنوعی دارد.

aconitum napellus (اقونیطون)

این گیاه در ایران وجود ندارد و بومی اروپا است.

شکل گل های آن نامنظم است.

جز گیاهان سمی است ولی اگر دوز آن را کنترل کنیم میتواند خواص دارویی بر روی قلب و پوست و ارگان های دیگر داشته باشد.

Delphinium

نام آن گیاه زبان در قفا است

یک گلبرگ آن به عقب کشیده شده است و کیسه شهد گل است که شهد در آن قرار دارد و پرندگان و حشرات آن را استفاده می­کنند.

به دلیل کشیده شدن یک گلبرگ به عقب به آن زبان در قفا گفته می­شود.

Aquilegia

نام آن گیاه اکلیل الملک است.

تمام گلبرگ ها کشیده شده است و انتهای آن ها کیسه دارد و آن ها که کیسه ندارند کاسبرگ هستند.

 

v     خانواده Lauraceae

شامل دو جنس Laurus و Cinnamomum است.

این خانواده:

1-     دارای 2 یا 3 تا کالیکس یا کاسبرگ است.

2-     دارای 2 یا 3 تا کرولا یا گلبرگ است.

3-     پرچم های 3+3+3+3 است یعنی چهار ردیف سه تایی است.

4-     گل یک دانه است و به صورت نر و ماده می باشد.

Laurus nobilis

به صورت درخت یا درختچه است

برگ های چرمی شکل دارد.

برگ آن جاذب بو است و در غذاهای مثل گوشت و مرغ ریخته می­شود.

Cinnamomum camphora

نام آن درخت کافور است. پودر سفیدرنگ از آن به دست می آید.

در ایران نداریم (در شرق آسیا، نواحی استوایی وجود دارد)

اثرات ضدعفونی کننده دارد و دورکننده حشرات است.

گلبرگ سه تایی که پایینی ها 3 کاسبرگ هستند.

این خانواده استثنا دو لپه ای است که گلبرگ آن مضرب 3 است

Cinnamomum zeylanicum

گیاه دارچین است. (پس دارچین و کافور از یک جنس هستند)

در ایران نداریم و در هند و چین داریم.

قسمت مورد استفاده پوست ساقه است.

به عنوان ادویه و پایین آورنده قند خون استفاده می­شود.

 

v     خانواده Berberidaceae

شامل دو جنس berberis و podophyllum است.

این خانواده دارای کاسبرگ و گلبرگ و پرچم ها 2 ردیف سه تایی است (در بعضی موارد 2 ردیف 2 تایی است)و گامت به صورت تکی موجود می باشد.

Berberis vulgaris

گیاه زرشک است که به صورت بوته یا درختچه خاردار است.

گل ها و کاسبرگ ها به صورت 2 ردیف 3 تایی هو گلبرگ ها زرد رنگ می باشند.

قسمت مورد استفاده میوه می باشد.

ایران از معدود کشور هایی است که زرشک به صورت بدون دانه است و به صورت خوراکی مصرف می شود.

برای پایین بردن قند خون و فشار خون استفاده می شود

Polidium formadum: دارای گل ها و میوه هایی مشابه زرشک هستند. قسمت مورد استفاده آن ریزوم و رزین ریزوم (به صورت گرد سبک) می باشد. در ایران وجود ندارد و نوع هندی و آمریکایی آن وارد ایران می شود. رزین ریزوم آن بصورت پودر پودوفیلن (ترکیب ماده موثر) در پمادها و لوسیون ها استفاده می شود. این پودر خاصیت ضد زگیل و ضدسرطانزا دارد ولی خود سرطان زاست. به همین دلیل برای کار با آن از هودهایی با فیلدهای هپا برروی لامینار فلور استفاده می کنند.

ü      به طور کلی بیش از 65 درصد داروهای ضد سرطان منشا طبیعی به خصوص گیاهی دارند.

 

1)       زیر راسته رودئاس (راسته Ranales)

 شامل 4 خانواده می باشد:

v     Papaveraceae

 

خانواده شقایق یا خشخاش(پاباورسورمینفرم) که دارای تعداد پرچم زیادی است.

دارای شیرابه می باشند.

نام رایج آن: opium puppy می باشد.

دارای میوه کپسولی شکل تاج دار هستند که شکل تاج آن در گونه های متفاوت فرق دارد.

 2 نوع پاپاوراسه داریم که یک نوع آن دارای گل سفید می باشد که لکه های صورتی رنگ بر آن موجود می باشد. نوع دیگر آن دارای گل بنفش مایل به سیاه است که لکه های سیاهی بر روی آن موجود می باشد.

این نوع گیاه دارای دانه های روغنی با رنگ کرم تا قهوه ای کم رنگ است که از نظر ظاهری مانند کلیه انسان است و یک سری تزیینات لانه زنبوری بر آنها موجود است.

دانه ها دارای ارزش تشخیصی می باشند.

مهم ترین ترکیبی که از تریاک به دست می­آید، مورفین است. تبائین و کودئین و یک سری از آلکالوئید ها  نیز از آن استخراج می­شود. مورفین برای کسی که درد دارد، مسکن قوی است ولی برای کسی که درد ندارد مثل مخدر عمل می­کند. کودئین علاوه بر اثر ضد درد، ضد سرفه (ضد سرفه مرکزی است یعنی  CNS را در مرکز سرفه مهار می کند) نیز هست.

ü      مورفین و سایر آلکالوئیدها اثرات ضد درد و خواب آوری دارند.

گیاه دیگری که قبلا مختص ایران بوده است و بعدا از ایران دزدیده شده، Papaver bracteatum نام دارد. به آن خشخاش کبیر یا شقایق کبیر نیز می­گویند. گل­های آن بسیار بزرگ تر و قرمز رنگ است. شکل کپسول و تاج کپسول با Papaver somniferum متفاوت است. به علت اینکه در زیر کپسول خشخاش 3 عدد  bracteate یا برگچه وجود دارد، به آن bracteatum می­گویند.

ü      Papaver bracteatum مورفین ندارد.

در مسیر سنتز، ابتدا کودئین تبدیل به تبائین و سپس تبائین تبدیل به مورفین می­شود (با اضافه شدن متیل در هر مرحله). در این گیاه مسیر سنتز تا نبائین بیشتر جلو نمی­رود. نبائین همان اثرات ضد درد مورفین را دارد ولی اعتیادآور نیست (حسن Papaver bracteatum).

کلا در خانواده papaveraceae، غنچه گلبرگ­های چروکی دارد و کاسبرگ ها می افتند. ولی پس از باز شدن گلبرگ­ها صاف می­شوند.

شقایق گلبرگ های قرمز با لکه های سیاه دارد و کپسول شکل متفاوتی دارد.

گیاه بعدی، Chelidonium majus است. با اسم فارسی مامیران کبیر. شیرابه آن زرد است. شکل میوه دیگر کپسول نیست و تبدیل به خورجین یا silik می­شود (در خانواده ی Bracicaceae هم شکل میوه ها خورجینی است).

گیاه بعدی sanguinaria است که به آن بلادروت می­گویند. شیرآبه­ آن مخصوصا در ریشه­ها، قرمز رنگ است. میوه آن به صورت خورجین است.

گیاه بعدی Glaucium یا لاله یا آلاله ی کوهی است. هیچ ارتباطی با لاله­ها ندارد (لاله ها تک لپه ای هستند). برگ­های آن به شکل خانواده papaveraceae بوده و میوه خورجین دارد.

 

v     Fumariaceae

 

ü      خانواده شاه تره که دارای 4 پرچم می باشند.

2 تا کاسبرگ، 2 ردیف دوتایی گلبرگ، دو ردیف دوتایی پرچم و گامت دو برچه­ای دارد.

fumaria یا شاهتره

کاسبرگ های این گیاه تقریبا به شکل اشک هستند که در دو طرف این گیاه قرار گرفته اند. یکی از 4 گلبرگ این گیاه کشیده شده و در انتهای آن کیسه های شهد گیاه را به وجود آورده است. گیاه علفی با قد ماکسیمم 20 سانتی­متر می­باشد. برگ­ها دارای انشعابات زیاد و به رنگ سبز نقره­ای هستند. گل­ها دارای رنگ­های مختلف از جمله سفید، صورتی، ارغوانی و بنفش هستند. میوه­ آن کروی کوچک سبز است.

ü      طبع بیشتر گیاهان گرم و خشک است. شاهتره یکی از گیاهانی است که طبع سرد دارد و باعث افزایش صفرا می شود.

قسمت مورد استفاده ی گیاه تمام سرشاخه های هوایی است که با توجه به خاصیت صفرا آوری آن، در بیمارانی استفاده می شود که مشکل سوء هاضمه دارند. هم چنین در افرادی که میزان اسیدهای صفراویشان بالا رفته است کاربرد دارد. اسید صفراوی زیر پوست رسوب می کند و باعث ایجاد خارش می شود. برای این افراد برای درمان دوباره اسید صفراوی می دهند.(ارتو داکسی فولیک اسید) چرا؟ برای رقیق کردن صفرا پس ما هم به کسانی که خارش ناشی از بالا رفتن صفرا دارند شاهتره برایشان تجویز می کنیم که صفرا را زیاد می کند و رقیق می شود و آن رسوبی که زیر پوست وجود دارد، برطرف می شود.

از خواص دیگر شاهتره کاهش count گلبول های قرمز می باشد که در هیچ گیاه دیگری این ویژگی یافت نمی شود. در افرادی که میزان گلبول های قرمز بالاست برای کاهش آن می توان از شاهتره استفاده کرد. پس افراد دچار کم خونی نباید آن را مصرف کنند.

صفرا آور و افزایش اشتها ، افزایش کانت گلبول های قرمز و درمان خارش ناشی از بالا رفتن صفرا

v     Crucifereae یا  Bracicaceae

ü      دارای پرچم تترادینام می باشند.

کروسیفر یعنی صلیب که 4 گلبرگ دارند که به شکل صلیب قرار گرفته اند و الان برای اینکه  نام همه خانواده ها شبیه هم باشد، به آن براسیکاسه می گوییم. دو ردیف دوتایی کاسبرگ، 4 گلبرگ در یک ردیف، 6 پرچم و گامت دو خانه ای یا دو برچه ای

v     خانواده هایی که در آخرشان ea دارند یعنی بیشترین جمعیت گیاهان را در بین خودشان قرار داده اند. پس کروسیفره یک خانواده خیلی وسیع با جمعیت خیلی زیاد می باشد.

اولین مشخصه شکل گلبرگ می باشد (4 تا به شکل صلیب یا + ) و دومی تعداد پرچم می باشد که 6 تاست 4 تا یک اندازه و بلند و دو تا کوتاه به این حالت تترا دینام می گوییم.

سومین مشخصه شکل میوه می باشد که میوه به شکل خورجین silique یا خورجینک silicle می باشد.

فرق خورجین و خورجینک چیست؟ خورجینک ها کوچک ترند و نسبت طول و عرض در آن ها تقریبا یکی ست اما در خورجین نسبت طول خیلی بیشتر است.

فرق خورجین با لگوم(نیام)؟ در خورجین یک غشای نازکی دو قسمت را از هم جدا کرده است و اصلا دو قسمت دارد. گامت دو برچه ای است اما در لگوم گامت یک برچه ای می باشد. در خورجین دانه ها روی این غشا نازک قرار گرفته اند.

اسم براسیکاسه از گیاه شایع این گروه که براسیکا اولراسه یا کلم می باشد گرفته شده است. گل کلم، کلم پیچ، کلم بروکلی، کلم بروکسل
، کلم قمری، کلم تزیینی و ... همه یک جنس و گونه اما variety های مختلف آن می باشند. اگر کلم ها گل بدهند گل زرد رنگی به وجود می آورند و این کلم ها که در بالا گفتیم گل نیستند و قبل از گل دهی آن را می چینند ولی اگر کل بدهند دارای 4 گلبرگ به شکل + یا صلیب می باشد.

تعداد گونه های این جنس بسیار زیاد است و برای این که همه را ceae دار کنند اسم آن را براسیکاسه گذاشتند.

Brassica nigra خردل سیاه

همه براسیکا ها دارای ترکیبات گوگردی اند که بوی خاصی (بوی کلم) در آن ایجاد می کند و این ترکیبات در آن ها بسیار زیاد است.

شکل میوه به صورت خورجین و گل ها 4 گلبرگ زرد رنگ دارند .

قسمت مورد استفاده دانه می باشد که محرک هاضمه است و باعث افزایش هضم می شود و در درمان اسکور بوت که در اثر کمبود ویتامین ث ( ایجاد شکنندگی عروق و خون ریزی لثه) است نیز استفاده می شود.

ü      خردل سفید حتی جنسش با خردل سیاه فرق می کند.

Sinapis alba (خردل سفید)

میوه‌هایش به صورت خورجین‌های منقاردار است، دانه‌هایش را پودر می‌کنند و در خردل سفید استفاده می‌کنند.

ü      شلغم از جنس Sinapis است.

از دیگر گیاهان این خانواده می‌توان به Raphnus (ترب)، Nasturtium یا علف چشمه یا بولاغ اوتی (در اوایل بهار برگ های این گیاه به عنوان سبزی خوردن استفاده می شود، دارای گل های سفید رنگ دارای 4 گلبرگ به صورت + یا صلیب) و Cheiranthus (گل شب بو) اشاره کرد.

گل شب بوی اصلی 4 گلبرگ را دارد اما در انواع تجاری با ایجاد جهش تعداد گلبرگ ها را زیاد می کنند تا زیباتر شود.

Descurainia Sophia (خاکشیر)

از خانواده Cruciferae است، گیاه علفی است و برگ‌هایش دارای انشعابات زیاد می‌باشد.

گل‌هایش زرد رنگ و به شکل صلیب است، میوه‌هایش به صورت خورجین یا silique هستند.

دانه‌های بسیار ریز و آجری رنگ دارد (دانه‌ها از یک طرف صاف و از یک طرف محدب هستند و در قسمت بالایی دانه یک حلقه قهوه‌ای رنگ دیده می‌شود.)

قسمت مورد استفاده: دانه

خاکشیر تلخ یا خاکشیر تقلبی: شکل برگ‌هایش با خاکشیر اصلی فرق می‌کند دارای برگ های ضخیم تری است و دانه‌هایش قهوه‌ای پر رنگ است که تلخ می‌باشند.

کاربرد دانه‌های خاکشیر: در صورتی که خاکشیر با آب سرد مصرف شود رفع تشنگی می‌کند و پایین آورنده دمای بدن است (در این حالت لعاب دیواره خورده می‌شود).

خاکشیر یخمال: خاکشیر را با یخ می‌سابند در واقع دانه خاکشیر له می‌شود یا دانه را پودر می‌کنند سپس می‌جوشانند، در این حالت خاکشیر دیگر ملین نیست و باعث درمان اسهال می‌شود چون ترکیباتی که داخل خاکشیر است بیرون می‌آید.

ü      جوشانده خاکشیر در طب سنتی یکی از درمان های بسیار قوی برای اسهال عفونی است.

Cruciferae های دارای خورجینک

دارای غشاء وسطی که دانه ها روی آن قرار گرفته اند.

Capsella bursa pastoris (کیسه ی کشیش)

میوه‌های قلبی شکل دارد (خورجینکش به شکل قلب است)

4 گلبرگ سفید دارد که به شکل صلیب است.

در تمام نقاط ایران به صورت وسیع رشد می‌کند.

قسمت مورد استفاده: همه سرشاخه هوایی گیاه

دارویی معروف در فیتوتراپی است که برای درمان منوراژیا و متروراژیا به کار می‌رود.

منوراژ‌ی: خونریزی ments زیاد می‌شود.

متروراژی: ناشی از بیماری، خونریزی زیاد می‌شود.

ü      در حالت منوراژی ممکن است فرد بیمار نباشد و فقط خونریزی زیاد داشته باشد ولی در متروراژی بیماری وجود دارد (مثلا یک فیبروم وجود دارد).

Alyssum campestre

Alyssum یا قدومه به معنای کوچک جسته است و قدومه گیاهی با جسته کوچک می‌باشد.

دارای گل‌های 4 گلبرگی، به شکل صلیب و زرد رنگ است.

میوه‌هایش به شکل خورجینک گرد، یک خانه‌ای که داخلش دانه‌ها قرار گرفته‌اند.

دانه‌های گرد و گلبهی رنگ دارد که اطرافشان یک هاله قرار گرفته است، در واقع این هاله‌ها موسیلاژ هستند که در آب باز می‌شوند.

کاربرد: درمان سرفه و گلو درد

 

Lepidium

به معنای تسهیل گر

به Lepidium perfoliatum قدومه شهری می‌گویند. (برگ‌هایش ساقه را در آغوش گرفته است)

گل‌هایش دارای 4 گلبرگ و به صورت صلیب هستند. (همانند قدومه شیرازی)

تفاوت قدومه شهری و قدومه شیرازی: در قدومه شهری خورجینک دو خانه‌ای است و مادگی دو برچه‌ای است که در هر کدام دانه‌هایی به شکل اشک مانند و به رنگ قهوه‌ای وجود دارد.

کاربرد: تسکین سرفه و گلو درد

اثر قدومه شیرازی بیشتر است چون موسیلاژ بیشتری دارد.