سایتوکاین‌ها

سایتوکاین‌ها نقش‌های متفاوتی دارند و در بروز پاسخ ایمنی اهمیت بسیاری دارند. بدون وجود ارتباط بین سلول‌ها در هر سطحی، بروز پاسخ ایمنی اصلا ممکن نیست و سایتوکاین‌ها ایجاد ارتباط بین سلول‌ها را در ایجاد پاسخ ایمنی به عهده دارند.

سایتوکاین‌ها شامل صدها مولکول‌ پروتئینی یا گلیکوپروتئینی کوچک با نقشی مشابه هورمون‌ها (برقراری ارتباط بین سلول‌ها) ولی غالبا با اثر موضعی‌هستند.

 

فاکتورهای رشد را گاهی در گروه سایتوکاین‌ها قرار می‌دهند ولی تفاوت‌هایی دارند مثلا GFها به‌طور پیوسته تولید می‌شوند ولی سایتوکاین‌ها تولیدشان وابسته به تحریک و تنظیم شده است.

 انواع سایتوکاین‌ها:

ü       اینترلوکین‌ها (IL): از شماره 1 تا 39 نام‌گذاری شده‌اند که هر کدام روی یک نوع سلول اثر می‌کنند و اثری مشابه را باعث می‌شوند.

در قدیم تصور بر این بود که این مواد صرفا از لوکوسیت‌ها ترشح شده و روی لوکوسیت‌ها اثر می‌گذارند ولی امروزه مشخص شده است که از سلول‌های دیگر هم ترشح می‌شوند و سبب ایجاد اثر مشخصی روی انواع سلول‌ها می‌شوند.

ü       اینترفرون‌ها: از کلمه interference به معنای مداخله و ممانعت گرفته شده زیرا در ابتدا متوجه اثر ممانعتی آن‌ها بر رشد ویروس‌ها شدند.

۳ تیپ مختلف از آن‌ها شناخته شده است:

تیپ 1: اینتفرون‌های آلفا و بتا – عمدتاً خاصیت ضد ویروسی دارند.

تیپ 2: اینتفرون‌های گاما – نقش مهمی در پاسخ‌های ایمنی اختصاصی دارند.

تیپ 3: بعضاً خواص ضد ویروسی دارند.

 

ü       TNF super family: Tumor necrosis factor/عامل نکروزدهنده تومور

 TNF آلفا اولین مولکولی بود که شناخته شد و امروزه بیش از 20 نوع از آن‌ها شناخته شده‌اند.

اعضای این خانواده دو نقش متضاد دارند که این تفاوت عمدتاً به دلیل رسپتورهای متفاوت آن‌هاست:

2.  باعث مرگ سلولی (آپوپتوزیس و نکروزیس)

1. حیات بخش سلولی

ü       کموکاین‌ها: سایتوکاین‌های موثر در chemotaxis به معنای حرکت جهت‌دار سلول‌ها در جهت یک ماده‌ی شیمیایی هستند و مهاجرت سلول‌ها (که امری ضروری است) در پاسخ ایمنی تحت تاثیر این مولکول‌ها می‌باشد.

مثال: اگر عفونتی در نقطه‌ای از بدن ایجاد شود، نوتروفیل‌ها از مغز استخوان باید به ناحیه عفونی مهاجرت کنند.

یا در پاسخ‌های ایمنی اختصاصیAPCها (مهم‌ترین آن‌ها Dendritic cells هستند که به آن‌ها professional antigen presenting cells گفته می‌شود.) باید در اعضای لنفاوی ثانویه آنتی ژن‌ها را به T-cellها عرضه کنند که T-cellها تکثیر و تمایز پیدا کنند و ایمنی اختصاصی شکل بگیرد. دندریتیک سل‌ها در همه جای بدن در بافت‌ها حضور دارند و آنتی‌ژن‌ها را در هرجای بدن uptake می‌کنند و باید به اعضای لنفاوی ثانویه مهاجرت کنند و در اثر کموکاین‌هایی که مدام از این اعضا تولید می‌شوند، دندریتیک سل‌هایی که رسپتور این کموکاین‌ها را در اثر برخورد با آنتی‌ژن ) (APC به دست آورده اند، به سمت اعضای لنفاوی مهاجرت می‌کنند.

·          پاسخ‌های ایمنی اختصاصی یعنی تکثیرT-cellsوB-cells فقط در اعضا لنفاوی ثانویه اتفاق می‌افتد.

ü       Adipokines: از طریق بافت چربی تولید می‌شوند و در متابولیسم و در بیماری‌های مختلف (دیابت، atherosclerosis، فشارخون) نقش دارند.

ü       Others: مثل TGFبتا که در تنظیم پاسخ‌های ایمنی نقش دارد و جز هیچ‌یک از گروه‌های بالا نیست.

 

ویژگی سایتوکاین‌ها

1)       از جنس پروتئین یا گلیکوپروتئین با وزن مولکولی کم می‌باشند.

2)       شناخت رسپتورها و در نتیجه پیامد ویژه آن اهمیت بسیاری دارد.

3)       اتصال سایتوکاین‌ها به رسپتور در نهایت باعث تغییر الگوی بیان ژن در سلول دارنده رسپتور می‌شود.

 

اثرات سایتوکاین‌ها

رد پیوند

همه ی اجزا سیستم ایمنی (آنتی‌بادی، کمپلمان و ...) می‌توانند باعث ایجاد مشکل در بحث پیوند شوند.

HLA  که همان MHC می‌باشد که در این بحث از 2 منظر به آن ها نگاه می‌شود:

1  HLA : از دید عفونی به آن نگاه شد. وظیفه  HLA  بلع آنتی‌ژن‌های داخل و خارج سلولی و عرضه آن ها به سلول‌های سیستم ایمنی و در نتیجه ایجاد واکنش دفاعی می‌باشد.

2  major histocompatibility complex (MHC): از این دید به آن‌ها نگاه شد که به عنوان عاملی هستند، که باعث می‌شوند 2 بافت با هم یکی باشند.

مشاهده شد که هر دوی آن ها یکی هستند. (MHC معمولا در  علوم پایه استفاده می‌شود اما در بالین معمولا HLA استفاده می‌شود.)

تاثیر پاتولوژیک HLA ردّ پیوند است و نفش عمده و 99.99% در این مورد را دارد.

علت نقش پاتولوژیک: در افراد مختلف بشر به شدت متفاوت هست. (به دلیل پروتئینی بودن HLA است و پروتئین ها بسیار ایمونوژن هستند.)

HLA کلاس یک: در سطح تمام سلول های هسته دار بدن وجود دارد. قسمت B2-microglobulin پلی مورف نمی‌باشد و بین همه یکسان می‌باشد، اما زنجیره سه تایی (α 1, α 2, α 3) بسیار در بین افراد بشر پلی مورف می‌باشد.

HLA کلاس دو: هر دو زنجیره (α1, α2) و (β1, β2) پلی مورف هستند، اما میزان پلی مورف بودن α1 و α2 بسیار پایین می‌باشد و عمدتا در این زمینه راجع به زنجیره β1, β2 بحث می‌شود.

 تفاوت β 2-microglobulin   با زنجیره β 1, β 2 : β 2-microglobulin   روی کروموزوم 17 کد می‌شود و همه یکسان می‌باشد‌، اما زنجیره B1,B2 روی کروموزوم 6 کد می‌شود و در همه‌ی افراد متفاوت می‌باشد.

چگونگی انجام پیوند مغز استخوان

Mobilization: ابتدا در بین خواهر برادر و سپس در اقوام نزدیک به دنبال فردی که HLA سازگار با فرد گیرنده دارد، می‌گردند واگر فرد مناسبی پیدا نشد، در بانک اهدا کنندگان سلول های بنیادی کشور جست‌وجو می‌کنند (به شکل رایگان).
اگر باز هم در بین دهندگان ایرانی کسی پیدا نشد باید در سامانه BMWD جستجو صورت گیرد. (سامانه بین‌المللی دارای 30 میلیون نفر) بیشترین سازگاری را با کشورهای آمریکا، آلمان و اسرائیل داریم.
پس از این که یک فرد سازگار پیدا کردیم، اگر دهنده ایرانی باشد دو یا سه دوز GCSF (Granulocyte - colony stimulating factor) زیر جلدی تزریق می کنیم. GCSF در مغز استخوان رفته و سلول های بنیادی مغز استخوان را جدا کرده و به خون محیطی می آورد. دهنده حالت هایی شبیه آنفولانزا مثل تب و ... پیدا می‌کند. اگر ما به طور طبیعی یک الی دو درصد سلول بنیادی خون ساز در خون محیطی داریم این فرد 20 الی 30 درصد سلول بنیادی دارد.

دولپه ای های بدون گلبرگ

این گیاهان خود براساس اینکه مصرف کننده هستند(انگل)یا تولید کننده، به دو دسته تقسیم میشوند و این مصرفکننده بودن را بیشتر در گیاهان بدون گلبرگ داریم. ابتدا به بررسی (parasita) گیاهان انگل میپردازیم. 

متابولیسم نوکلئیک اسیدها

در متابولیسم نوکلئیکاسیدها، متابولیسم بازهای آلی را بررسی خواهیم کرد، که

بخشیاز ساختمان نوکلئیکاسیدها هستند. منشاء بازهای آلی:

1 ) نوکلئوپروتئینها منبع اصلی بازهای آلی هستند، که از طریق مواد غذایی وارد

دستگاه گوارش میشوند.  توسط آنزیمهای گوارشی معده به پروتئین و

نوکلئیکاسید تبدیل میشوند.  نوکلیئکاسید در روده باریک توسط آنزیمهای

اندونوکلئاز ) RNase/DNase ( به نوکلئوتید تبدیل میشود.  یک فسفات از

نوکلئوتیدها به وسیله نوکلئتیداز جدا شده و به نوکلئوزیدها تبدیل میشوند. 

نوکلئوزیدها به وسیله نوکلئوزیداز به قند و باز آلی تبدیل میشوند.

نکته: نوکلئوپروتئین تحت تاثیر آنزیمهای دستگاه گوارش به باز آلی تبدیل میشود و در نهایت باز آلی وارد سلول لومن و گردش خون میشود.

2 ) بخشیاز بازهای آلی پلاسما از تجزیهی سلولهای هستهدار بدن منشاء میگیرد )مرگ طبیعی سلول یا در اثر دارو و آسیب( برای مثال در

شیمیدرمانی، تخریب سلولهای سرطانی صورت میگیرد و بازهای آلی آزاد میشوند.

پنیسیلین باندینگ پروتئین (PBP)

پپتیدوگلیکان دیواره ی سلولی باکتری توسط یک سری آنزیم)مربوط به خود سلول( تخریب و دوباره ترمیم می شود.پنی سیلین روی آن آنزیم

هایی تاثیر میگذارد که سبب ساخت چیدمان این آجرها روی هم میشود؛به این آنزیم ها پنیسیلین باندینگ پروتئین (PBP) میگویند )چون

جایگاه اتصال پنی سیلین این پروتئین ها است(.پنیسیلین موجود در طبیعت از نوع G است و به صورت تزریقی مصرف میشود و قابل مصرف

به صورت خوراکی نیست. اما مردم بیشتر به مصرف خوراکی دارو تمایل دارند )علی رغم اینکه در بعضی نقاط به علت عقاید سنتی به مصرف

موضعی یا تزریقی آن متمایل اند( که برای مصرف آن به صورت خوراکی، باید ساختار آن تغییر کند.

لطفا برای بهتر شدن شرایط داروسازی کشور و بهبود سلامت عمومی ایران در نظر سنجی زیر شرکت کنید.

کلیک کنید

 

بیوانفورماتیک

بیوانفورماتیک دانش استفاده از علوم کامپیوتر و آمار و احتمالات در شاخه زیست‌شناسی مولکولی است. در چند دههٔ اخیر، پیشرفت در زیست‌شناسی مولکولی و تجهیزات مورد نیاز تحقیق در این زمینه باعث افزایش سریع تعیین توالی ژنوم بسیاری از گونه‌های موجودات شد، تا جایی که پروژه‌های تعیین توالی ژنوم‌ها از پروژه‌های بسیار رایج به حسب می‌آیند. امروزه توالی ژنوم بسیاری از موجودات ساده مانند باکتریها تا موجودات بسیار پیشرفته چون یوکاریوتهای پیچیده شناسایی شده‌است. پروژهٔ شناسایی ژنوم انسان در سال ۱۹۹۰ آغاز شد و در سال ۲۰۰۳ پایان یافت و اکنون اطلاعات کامل مربوط به توالی هر ۲۴ کروموزوم انسان موجود است.

همانند سازی DNA

همتاسازی به فرایند رونوشت‌برداری از یک مولکول DNA گویند.

 

در همانندسازی DNA، دو مولکول DNA تولید می‌شود که هر یک، دارای یک رشتهٔ جدید و یک رشتهٔ قدیمی هستند (ردیف نوکلئوتیدها در هر یک از مولکول‌های DNA حاصل، یکسان است) که باعث می‌شود DNA های دختر دقیقاً مشابه دی‌ان‌ای مادر باشند. به این روش تکثیر که هر DNA دختر از یک رشته از DNA مادر و یک رشتهٔ نو ساخته شده است طریقهٔ نیمه‌حفظ شده می‌گویند.

 

چگونگی همانندسازی

 

دی‌ان‌ای پلی‌مراز در حال حرکت بر روی یک رشته دنا

دو رشتهٔ پلی‌نوکلئوتیدی DNA به کمک آنزیم هلیکاز مانند زیپ از یکدیگر جدا می‌شوند و سپس از روی هر رشته، رشتهٔ جدیدی ساخته می‌شود؛ به این ترتیب که آنزیمی به نام دی‌ان‌ای پلی‌مراز بر روی نوار پلی نوکلئوتیدی حرکت می‌کند و با استفاده از نوکلئوتیدهای آزاد که در سیتوپلاسم وجود دارند(دارای ۲ یا ۳ گروه فسفات هستند) هر نوکلئوتید را در مقابل نوکلئوتید مکمل خود قرار می‌دهد.