isavuconazole
در این دارو فلوئور از موقعیت 4 به موقعیت 5 انتقال یافت قبلا تصور میشد که فلوئور فقط باید در موقعیت های دو و چهار باشد ولی این ترکیب ثابت کرد که میتوان دی فلورو را به صورت دو پنج داشته باشیم.
بنابراین اگر استخلاف های حلقه آروماتیک مشخص نبود واز ما خواستند اتم هایی اضافه کنیم میتوانیم دو و چهار دی فلورو، دو چهار دی کلرو و دو پنج دی فلورو را قرار دهیم.
نام داروی جدید isavuconazole است.
طیف اثر خوبی دارد به خصوص برای بیماری هایی که درمان خاصی برای آن ها وجود ندارد مانند آسپرژیلوس تهاجمی، موکورمایکوزیس و کاندیدیازیس تهاجمی که از موارد مصرف دارو است.
موارد استفاده این دارو خیلی کم است، شرکت هایی که کشف دارو می کنند به دنبال داروهایی که پر مصرف و دارای صرفه اقتصادی هستند می باشند و به دنبال این دارو ها نمی روند. بنابراین دولت ها بودجه یا جایزه ای را برای این دارو ها تعیین به این دارو ها orphan drug (داروهای یتیم) میگویند مثل دارو های ضد مالاریا. در سال 2014 دو شرکت به صورت مشترک دارو را کشف کردند و جایزه گرفتند.
پرودراگ و فرمولاسیون isavuconazole
در فرمولاسیون isavuconazole مشکلی وجود دارد. تلاش های زیادی انجام گرفت تا بتواند به صورت وریدی تزریق شود چون به بیماری که دچار کاندیدیازیس تهاجمی یا بیماری خطرناک است نمیتوانیم دارو را به صورت خوراکی بدهیم و منتظر جذب باشیم بنابراین از آن پرو دراگ زیر تهیه شد.
نام این ترکیب Isavuconazonium sulfate است:
[2-[1-[1-[(2R,3R)-3-[4-(4-cyanophenyl)-1,3-thiazol-2-yl]-2-(2,5-difluorophenyl)-2-hydroxybutyl]-1,2,4-triazol-4-ium-4-yl] ethoxycarbonyl-methylamino] pyridin-3-yl] methyl 2-(methylamino)acetate; hydrogen sulfate
که این pro-drug بصورت نمک است و قاعدتاً بصورت محلول مصرف میشود. تری آزول در این قسمت به صورت نمک هیدروژن سولفات درمیآید. ازت نشان داده شده جاییست که از آن نمک تهیه می شود.
نحوه تجزیه پرودراگ isavuconazole
در خون آنزیم های استراز وجود دارد که به باند استری حساس هستند و در اکتیو سایت خود یک CH3 و OH باقی مانده سرین دارند که استر را هیدرولیز میکند. به محض ورود به خون عملیات آغاز شده و در نهایت ایساووکونازول آزاد می شود.
علاوه بر آزاد سازی ایساووکونازول، ترکیب زیر که پایداری مناسبی دارد نیز تولید می شود.
· تا حد الامکان این دارو در مواردی که بتوان از سایر داروها برای بیماری استفاده کرد، مورد استفاده قرار نمیگیرد، تا برای درمان این بیماری حفظ بشود و در واقع مقاومت بهوجود نیاید.
نام تجاری این دارو Cresemba میباشد. معمولاً تولید کنندگان بخاطر استفاده اندک این دارو، به سراغ آن نمیروند. تحقیقات روی این بخش، هنوز هم ادامه دارد به اینصورت که داروهای ضدقارچ سنتز شده را با غلظتهای مختلف در محیط کشت حل میکنند یا اینکه بصورت دیسک، در محیط کشت قرار میدهند. سپس با محیط کشتِ بدون دارو، مقایسه میشود. (کشت کردن قارچها هم راحت است.)
· مثلا مایکونازول (miconazole) نیترات که ساختاری ساده دارد به همین صورت است و در مایکونازول نیز، از ازت جهت تولید نمک استفاده می شود.
· بصورت کلی، هر ترکیبی که ایمیدازول یا تری آزولِ دست نخورده دارد و یک قسمت هم در ترکیب دارای یک حلقه آروماتیک است؛ خاصیت ضدقارچی دارد. (کم یا زیاد)
موادی که از آنها به عنوان مادهی حاجب استفاده میشود میبایست ویژگیهای یک دارو را داشته باشد.
اولین شرط برای استفاده از این مواد، حاجب بودنشان است و باید عدد اتمی و دانسیته لازم را داشته باشد و باید ترکیب پایداری باشد تا در بدن شکسته نشود. همچنین نباید اثر فارماکولوژی خاصی داشته باشد. این ماده در حقیقت باید در بافتی خاص تجمع یابد و از جذب نور ممانعت کند تا بخاطر ایجاد این contrast امکان تشخیص را فراهم سازد. همچنین نباید سیستم ایمنی را تحریک کند. (حساسیتزا نباشد.)
سه دسته از این مواد(رادیواپکها): فلزات سنگین و املاح آنها، روغنهای یوندار، ترکیبات یددار آلی
فلزات سنگین
۱-از مهمترین آنها فلز tantalum است که با دانسیتهی بالا، نسبت به طلا و سرب بهتر است. این ترکیب با بافتهای بدن تداخلی ایجاد نمیکند و هم به صورت خوراکی و هم تزریقی استفاده میشود.
همچنین برای استفاده از آن به شکل استنشاقی، باید فرم آیروسول آن مورد استفاده قرار گیرد و برای استفاده از آن شکل خوراکی سوسپانسیون آن مصرف میشود. کاربرد آن در برونکوگرافی (عکسبرداری از برونشها) است.
در استفاده از آن، اندازهی ذرهای اهمیت دارد. چون باید در بخش های درونی برونشها نفوذ کند و نفوذپذیری آن افزایش یابد تا تصویربرداری بهتری را سبب شود و باید با سرعت و در زمان مناسبی از بدن دفع شود. (پس از عکسبرداری سریعا دفع شود.)
عوارض: اگر اندازهها مناسب نباشند یا از نیمه عمر آنها گذشته باشد، خطر آمبولی وجود دارد؛ به علت aggregation ایجاد میشود.
دفع این ترکیبات از طریق ciliary activity (فعالیت مژهها و سرفه) است.
۲- سولفات باریم:
به عنوان نمک نامحلول در سیستم گوارشی و تنفسی استفاده میشود. در روش استعمال گوارشی از سوسپانسیون آن و در استعمال تنفسی از آیروسل آن استفاده میشود.
عوارض: خطر فولیکوله شدن و انسداد.
ویسکوزیته آن هم مهم است که
بتواند غلظت و پوشش مناسبی از ماده را ایجاد کند. (0/01
gr/cm2)
۳- بیسموت ساب نیترات (Bithmut subnitrate):
قبلا از ۲ ترکیب بالا در سیستم گوارشی مورد استفاده قرار میگرفت ولی سمیت ایجاد میکرد و کنار گذاشته شد. (متوجه شدند که اشکال سمیت از بیسموت است و آن را کنار گذاشتند؛ اگر اشکال از نیترات بود، ممکن بود تا با ترکیب دیگری جایگزین شود.)
۴- ferrites:
اکسید های آهن هستند (Fe2O3 و Fe3O4).برای عکسبرداری از دستگاه گوارش و تنفس است. برای ایجاد غلظت مناسب اندازهی ذرات مهم است و معمولا عوارض خاصی ندارند.
۵- شلات کننده ی فلزات:
این مواد با جمع کردن فلزات سنگین، عمل خود را انجام میدهند. این ترکیبات،safety مناسبی ندارند اگرچه در MRI، در بعضی از این ترکیبات به خاطر ویژگی های دیگری استفاده میشود.
۶-tantalum oxide:
خاصیت حاجب بودن آن کمتر از tantalum است ولی سمیتی مشابه آن دارد.
از این ترکیب برای عکسبرداری از دستگاه گوارش و تنفسی استفاده میشود.
۷-thorium dioxide: دارای خاصیت رادیواکتیویته است و در بدن احتباس مییابد.(استفاده در بیماران خاص سرطانی)
روغنهای یددار: خود روغنها خاصیت حاجب ندارند ولی بخاطر وجود ید، در مواد حاجب استفاده میشوند.
(ید عدداتمی بالایی دارد و میتواند contrast ایجاد کند.)
در عکسبرداری از اسیدهای چرب غیر اشباع که دارای یک یا دو پیوند دوگانه هستند استفاده میشود.
اگر این اسیدهای چرب را با HI
واکنش دهیم به ازای هر پیوند دوگانه یک I(ید) اضافه میشود و اسیدهای چرب اشباع شدهی یددار را به وجود میاورد.
استرهای اسیدچرب یددار(اسید چرب متصل به گلیسرول)
استرهای اتیل یددار (اسیدچرب یددار به شکل استراتیل استفاده میشود.)←ویسکوزیته کمتر و بهتر
نکته: این ترکیبات سریع تجزیه شده و ید خود را از دست میدهند.
کاربرد:تصویربردری از لنف، در سرطان بیشتر برای دارورسانی استفاده میشود. (به علت ایجاد آمبولی امروزه کمتر استفاده میشوند.)
مهمترین دسته رادیواپکها :
ترکیبات آلی یددار (ید به شکل نمک سدیم یدید وجود دارد) به شکل IV استفاده میشود:
۱-سریع منتشر میشود و قدرت پایداری آن بالا نیست (بخاطر حلالیت بالا). همچنین به دلیل تجمع در غدهی تیروئید، سمیت ایجاد میکند.
پس مصرف یون به عنوان مادهی حاجب به شکل یونی و معدنی با عوارضی همراه است؛
از این رو، ید را به شکل مواد آلی در میآورند. بهترین حالت برای استفادهی ید در ترکیبات آلی، اتصال آن به حلقهی بنزن است.
اگر ۶ ید را به حلقهی بنزن متصل کنیم،
ترکیبی بدست میآید که کاملا لیپوفیل و نامحلول در آب است و بیخاصیت میباشد.
(پس
نمیتواند تجمع حاصل کند و جذب نور را کاهش دهد و برای عکسبرداری مناسب باشد.)
از این رو از ۳ ید در ۳ موقعیت استفاده میکنیم و سه جایگاه باقیمانده را برای گروههای زیر منظور میکنیم:
۱-گروهی که بتواند حلالیت آب را افزایش
دهد.
(مثلCOO-Na+) (COOH ای
که نمک شده و حلالیت مناسب ایجاد
میکند.)
(یا یونیزه کردن، حلالیت افزایش مییابد.)
۲-قراردادن گروهی که بتواند در خصوصیات فارماکولوژیکی و فارماکوکینتیکی نقش ایفا کند.
۲و۴و۶ ـ تری یدو بنزوئیک اسید (هستهی بنزنی) ← هستهی اصلی مواد رادیواپک (آلی یددار)
اما این برای ایجاد صِرف حلالیت مناسب، کافی نیست. زیرا ترکیبات حاجب باید به اسمولاریته ی بدن نزدیک باشند؛ اما ترکیب بالا در صورت یونیزه شدن، ایجاد ترکیبات یونی میکنندکه این ترکیبات یونی، اسمولاریتهی بالایی دارند.
پس باید از ترکیبهای غیر یونی استفاده شود. (یعنی گروه اسید نداشته باشیم تا به شکل یون در نیاید.) بجای آن از گروههای پلار(polar) استفاده کنیم. مثل قند با گروههای هیدروکسی تا حلالیت را با آنها جبران کنیم و هیدروفیلیسیته را بالاببریم.
· نسل اول این ترکیبات یونی بودند. (سمیت بیشتر بخاطر اسمولاریتهی بالا و واکنش یون ها با پروتئین های بدن)
· نسل دوم ، مونومر های غیر یونی بودند.
· نسل سوم، دیمربودند.(یونی ـ تک یونی ـ غیر یونی)
توجه: البته هستهی دیگری برای رادیواپکها وجود دارد و آن هستهی پیریدونی است. (علاوه بر هستهی بنزنی)
← هستهی پیریدونی ← دو جایگاه اتصال دارد← گروه های اضافه شده روی آن، هم در
حلالیت و هم در خاصیت فارماکولوژیک نقش دارند.
Rیا اسید است که به صورت یونیزه در میآید (در نسل های پایینتر) یا به صورت گروهی بسیار هیدروفیل است که حلالیت را جبران میکند.
اما نکتهی قابل توجه آن است که گروه هیدروفیل میتواند غیر مستقیم به حلقه وصل شود؛ یعنی با یک واسطهی کربونیل یا با واسطهی یک نیتروژن به حلقه وصل شود.
گروههای X,Y هیدروفیل اند و مهمتر از آن، سعی دارند در خصوصیات فیزیکو شیمیایی ترکیب و در خصوصیات فارماکولوژیک آن دخالت کنند.
با تغییر گروههای R,X,Y میتوان محل مصرف دارو ( عکسبرداری از کبد،روده،ریه و عروق لنفاوی و...) و همچنین فرم تجویزی آن (خوراکی، تزریقی) و ... را تعیین کرد
متابولیت: ترکیباتی اند که در واکنشهای شیمیایی بدن مورد استفاده قرار میگیرند.
آنتی متابولیت ها : ترکیباتی اند که شبیه متابولیتها هستند ولی زمانی که وارد واکنش میشوند، عملکرد آنها متفاوت است و گاهی باعث مهار آنزیم ها یا مسیرهای شیمیایی میشوند.
اگر به ترکیبات متابولیت نگاه کنیم و ساختار آنها را مورد بررسی قرار دهیم، میتوانیم آنتی متابولیتهای مختلفی را طراحی کنیم.
به طور مثال : فولیک اسید یک فاکتور رشد است که در سلولهای در حال رشد به شدت نیاز است.
علت آن نیز این است که فولیک اسید یک عامل اضافه کننده یک تک کربن به مولکولهای بیوشیمیایی، به ویژه نوکلئوتیدها در ساخت DNA، است و به این ترکیب در سلولها نیاز است.